Skip to content
Kwetsbaarheid geeft je ruimte

Kwetsbaarheid geeft je ruimte

Kwetsbaarheid geeft je ruimte

Collega Maryse Versteeg-Nieuwenhuizen vertelt uit haar praktijkervaring als agrarisch coach over het voeren van een familiegesprek.

Familiegesprek op de boerderij
‘In mijn werk als agrarisch coach is het voeren van een familiegesprek belangrijk, zeker in de agrarische sector.’ Zo steekt Maryse van wal wat nu precies een familiegesprek is. ‘In een familiesysteem op een agrarisch bedrijf zijn lijnen met elkaar verbonden en loopt zakelijk en privé op allerlei manieren door elkaar heen. Het gesprek over het boerenbedrijf wordt vaak gevoerd bij de koffie of tijdens het eten, dus tussen de bedrijven door. Niet alles wordt gezegd en lastige gesprekken worden vermeden. Bang voor (nog meer) misverstanden en emoties worden zaken weggestopt. Bij wijze van spreken in de koelkast, of liever nog in de diepvries. Soms komt er opeens iets naar buiten en schrikken mensen van zichzelf, of van anderen, omdat dan heftiger gereageerd wordt dan de bedoeling is. Dat zijn kantelmomenten. Vaak grijpt het terug op iets wat al langer geleden speelde. Onder boosheid zit vaak oud zeer.’

‘Ik doe zo mijn best’
‘Ik werd gebeld door een boerin die mijn hulp nodig had om het gesprek met haar gezin te kunnen voeren. De boerin doet al jaren de administratie voor het bedrijf waarop zij en haar man met hun kinderen boeren. Over en weer is er onenigheid en onbegrip hoe zaken opgepakt en geregeld worden. De kinderen missen openheid in de gesprekken en de boerin mist het vertrouwen van haar gezin en de waardering voor haar werk: ‘Ik doe toch zo mijn best’. De boerin vraagt mij een familiegesprek te organiseren. Ik doe dat graag. Omdat het voor alle betrokkenen heel veel oplevert. Het is een kwestie van begrijpen dat er meer achter een opmerking zit, wat er onder de waterlijn zit.’

Waar zit de pijn?
‘Ik spreek eerst met alle familieleden afzonderlijk. Om te horen wat er speelt, waar ze tegenaan lopen, waar de pijn zit en wat ze graag anders zouden zien. Daarna gaan we met het hele gezin om tafel voor een gesprek. Zo’n familiegesprek is pittig en intensief. Het kost energie om je kwetsbaar op te stellen, maar ik zie ook dat kwetsbaarheid geeft je ruimte. Ik laat een dergelijk gesprek dan ook niet langer dan 1,5 à 2 uur duren. Tijdens het gesprek heb ik als coach de regie en ik leid het proces. Ik leg de spelregels uit. Meestal gebruik ik post-its waarop iedere deelnemer aan het begin van het familiegesprek aangeeft wat de belangrijkste onderwerpen voor het gesprek moeten zijn. Zo kan iedereen afzonderlijk formuleren welke onderwerpen er aan de orde moeten komen en wanneer het gesprek voor hen geslaagd is. We inventariseren samen de onderwerpen en pakken de belangrijkste eruit. Soms parkeren we een aantal onderwerpen, voor een eventueel vervolggesprek.’

Onder de ijsberg
‘Tijdens het gesprek proberen we boven water te krijgen wat er onder de oppervlakte zit. Onder de ijsberg, waarvan je maar een klein stukje boven water ziet en geen idee hebt wat er daaronder nog zit. Dat gaan we bespreekbaar maken. Je ziet het gedrag van elkaar maar er zit vaak veel achter. Het is voor mij een kwestie van de juiste vragen stellen, en door te vragen. Ik ben aan tafel een onafhankelijke partij, die emoties kan bespreken. Ik luister naar wat er niet direct gezegd wordt. Een van de onderwerpen die de kinderen aandragen is bijvoorbeeld: ‘Ik wil durven zeggen wat ik denk en ik wil eerlijk kunnen zijn’. En die van moeder is bijvoorbeeld: ‘Ik wil begrip hebben voor de keuzes van mijn kinderen en hun vertrouwen hebben.’

Kwetsbaar opstellen
‘Zo’n eerste gesprek, waarbij leden van een familie met elkaar in gesprek zijn en echt met elkaar praten, is heel zinvol. Mensen leven zich in in elkaars perspectief. Standpunten zijn vaak verschillend en vanuit andermans schoenen kijken werpt een ander licht op een zaak. Wat volgt is begrip, en opluchting. Het is van alle tijden dat generaties anders denken en werken. Ook in de landbouw. Jonge boeren kijken anders naar hun vak dan hun ouders. Ook de manier waarop je je bedrijf runt is sterk veranderd. Het erover in gesprek gaan is belangrijk. Zonder schaamte je open durven opstellen maakt veel los. Kwetsbaarheid geeft je ruimte.’

Bedrijfsovername
‘Een belangrijk onderwerp in een familiegesprek is waar je naartoe wil met je bedrijf en de keuzes die je maakt als boer of boerin. Blijf je gangbaar of wil je biologisch boeren? Wil je je huidige bedrijf laten groeien of juist verbreden? Wil je stoppen, en wat zijn dan de gevolgen?
Een ander onderwerp waar vaak over gesproken wordt is de bedrijfsovername, of een samenwerkingsvorm. Ook in situaties waar geen opvolger is en over stoppen wordt nagedacht. Het gesprek gaat ook over hoe je ermee om kunt gaan.

Echt in gesprek
Het belangrijkste onderwerp is het communicatieproces, over hoe je met elkaar het gesprek voert. Maar ook hoe je met elkaar omgaat en het met elkaar organiseert. Ik zet wel eens een potje Nivea op tafel. Nivea staat voor ‘Niet Invullen Voor Een Ander’. Dat is vaak het geval, dat je voor de ander iets invult over hoe zij of hij erover zal denken of iets vindt. Het blijkt in werkelijkheid vaak heel anders te liggen. Regelmatig met elkaar om tafel is belangrijk. Omdat je ruimte nodig hebt om zaken goed met elkaar uit te spreken en te bespreken. Net als in elk ander bedrijf.’

Investeren in jezelf
‘Vaak is er een vervolggesprek met de familie. Om terug, en vooruit te kijken. Dan pakken we er de eerder uitgestelde onderwerpen bij. Ik merk dat de schroom om op een dergelijke manier met elkaar in gesprek te gaan kleiner wordt. Ik zeg vaak tegen boeren dat je niet alleen in je trekker moet investeren maar ook in jezelf. In een traject van coaching ontwikkel je ook jezelf, als mens. Boeren nemen vaker zelf contact op met mij. Ze staan voor ingewikkelde keuzes. Dan is het fijn om met iemand te praten buiten je eigen kring. Een onafhankelijk iemand, zonder belang. Met kennis van de sector. Nee, ik ben geen adviseur, wel iemand die je een spiegel voorhoudt. De antwoorden weet een boer of boerin vaak zelf wel. Ze zijn goed geïnformeerd en op de hoogte van alle ontwikkelingen en mogelijkheden. Ik ben ervan overtuigd dat als je boeren wilt verleiden tot een transitie in de landbouw, je hen de ruimte moet geven om na te denken.’

Maryse Versteeg uit Harmelen vertelt over haar vak als agrarisch coach en het belang ervan voor de boer of boerin, de agrarische sector en de transitie van de landbouw. Kwetsbaarheid geeft je ruimte, zo stelt zij. Maryse is verbonden aan het landelijk netwerk agrarischcoaches.nl en haar eigen onderneming mavintraining.nl. Wij kunnen als agrarische coaches helpen ruimte te scheppen. Meer informatie over onze werkwijze en hoe wij jou verder helpen? Klik dan hier.

Back To Top
Agrarische Coaches.nl Neem direct contact op
Heeft u een vraag of een opmerking?
Laat het ons weten...
Verzenden